İzol, Urfa merkezli yerleşik konfederasyonlar arasında nüfus bakımından kalabalık topluluklardan biridir.
Tarihsel süreç içerisinde nüfusu yalnızca Urfa ile sınırlı kalmamış; Adıyaman, Malatya ve Dersim’e kadar geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.
Bu geniş nüfusuna karşın Urfa yerelinde siyasal ve toplumsal etkisi görece sınırlı bir konfederasyon olarak kalmıştır.
Sözlü tarih anlatılarında, özellikle Mamedê Kaşo’nun aktarımlarında, İzol’un birleşik son beyi olarak anılabilecek olan Süleyman Bey aynı zamanda Milî aşiretinin liderleri İbrahim Paşa’nın damadıdır.
O “Çilo” lakabıyla bilinen bir erkek ve üç kız çocuğunun babasıdır.
Kaşo’nun anlatısına göre, Süleyman Bey ölüm döşeğindeyken, yeğenlerinin kızlarını kendilerine zorla eş ederek konfederasyon yönetimini alma niyetleri toplum içinde konuşulmaya başlar.
Yine aynı kaynak; Süleyman Beyin, oğlu Çilo’ya şu vasiyette bulunduğunu ileri sürer: “Karar veremediğin zamanlarda küçük kız kardeşine danış.”
Beyin vefatının ardından amca çocuklarının niyetleri giderek belirginleşir.
Çilo, kız kardeşleriyle yaptığı istişare sonucunda, bir gece ansızın Kon’u toplayarak dayılarına Milan'a sığınma kararı alır.
Bu zorunlu göç, Çilo’nun kaderini değiştiren, Devrêşê Evdî ile birlikte Türkmen ve Arap ittifakına karşı verilen mücadeleye katılarak kahramanlıkla anılacağı bir sürecin de başlangıcı olurken.
Diğer taraftan îzol'un konfederatif bütünlüğü ve yöresel etkisine günümüze kadar yansıyan negativ sonuçlar doğurmuştur.
Rêzan Mehmet Berazî
Kommentare